ÇOCUK VE MAHREMİYET
Mahremiyetin sözlük anlamına baktığımızda “gizlilik” anlamına geldiğini görürüz. Arapça “mahrem” kökünden gelir ve “saklanacak şey” olarak açıklanır. Genel itibari ile yeterli görünse de mahremiyet çok daha kapsamlı bir kelimedir ve “saklanacak şey” dediğimiz sadece cinsel organların görülmesi ile sınırlı değildir. İzgi’nin makalesinde Rachels’dan aktarılarak mahremiyet hakkında “sadece saklanacak şeyi ifade etmek için değil, yaşam niteliğini artırmak için bir gereksinim, kendini gerçekleştirme, özerkliğini koruma yollarından biri olarak ele alınmalıdır. Sonuç olarak mahremiyet, toplumdan soyutlanma değil, ben ile öteki sınırının belirlenmesi, kontrol edilmesi olarak özetlenebilir.” ifadelerine yer verilmektedir.
Buradan da anlaşılacağı üzere mahremiyet eğitimi sadece cinsel eğitimle sınırlı değildir. Kişinin kendinin ve başkalarının özel alanları olduğunun farkında olması, sosyal hayatın içinde bu alanları koruması, başkalarına saygılı olması ve kendisi ile diğer kişiler arasına sınır koyması gerektiğinin bilincinde olunmasını da içermektedir.
Medyadan özellikle çocuklar ile ilgili duyduğumuz artan istismar vakalarının günümüzde anne babaları oldukça kaygılandırdığını ve çocuklarını koruma içgüdüsü ile mahremiyet eğitimlerinin arttığını görmekteyiz. Ancak mahremiyet eğitiminin temelinde öncelikle duyguları tanıma ve ifade etme, kişilerin haklarına saygı yatmaktadır. Bu, mahremiyet eğitiminden önce çocuklarımıza öğretmemiz gereken arka plandaki en önemli bilgidir.
Kendi sınırlarına saygı duyulan çocuk başkalarının sınırlarına saygı duymayı öğrenecektir. Bebeklikten itibaren çocuğa saygı göstermemiz ebeveynlik görevimizdir.
Çocuğun konuşmak ve öpmek istemediği kişiler olduğunda isteği dışında karşısındakini öpmeye ve konuşmaya zorlamak çocuğa saygı duymamakla birlikte istismarın da yolunu açmaktadır. Yetişkinlerin onu isteği dışında öpmesinin ebeveynleri tarafından normal karşılandığını gören çocuk için karşı karşıya kaldığı istismar durumunu ayırt etmek oldukça güçtür.
Bir bebeğin altının başkalarının yanında değiştirilmemesinin bebeğe saygı duymak olduğunu düşünmüş müydünüz? Gittiğiniz bir hastane odasında kalabalık bir muayene odasında tamamen kıyafetlerinizin çıkarılmasının istendiğini düşünün. Mutlaka tepki verirdiniz değil mi? Peki aynı şeyi biz neden çocuklarımıza yapalım? Kendilerini ifade edemeyişleri biz yetişkinlere isteklerimizi dayatma hakkı vermemeli. Önceliğimiz onları korumak ve birey olarak haklarını savunmak olmalı.
Aynı şekilde toplumumuzda cinsel organlara isim takılması, özellikle erkek çocukların cinsel organlarının başkalarına gösterilmesinin istenmesi gibi durumlar maalesef karşılaştığımız şeylerdir. Çocuklarımızdan bu tarz isteklerde bulunup daha sonra da özel bölgelerini korumasını öğretmeye çalışmak onlar için büyük çelişkidir.
Tuvaletteki çocuklara kapılarını kapatmaları gerektiğini anlatmak, odalarının kapısı kapalıysa izin isteyerek girmek çocuğun özel alan algısını geliştirecektir.
Çocuklara karşı kendi davranış ve sözlerimizi gözden geçirdikten sonra özel bölgeleri çocuğa öğretebiliriz. Özel bölgelerine kimsenin dokunamayacağı ve kendisinin de başkalarının özel bölgesine dokunmaması gerektiği öğretilmelidir. Mümkünse çocuğun tuvalet sonrası temizliğini belli bir kişinin yapması, özel durumlarda ise çocuktan izin alınması önemlidir. 5 yaş ve sonrasında ise kendi temizliğini yapması için teşvik edilmelidir.
Bir diğer önemli nokta da sırlardır. Aile içerisinde çok fazla “Ailede olan ailede kalır. Kimseye söylememelisin.” uyarıları ile büyümüş çocuk, başkaları tarafından gelen bu tarz uyarıları da önemseyecektir. O nedenle çocuğa her şeyi annesi ile paylaşabileceği bilgisinin verilmesi oldukça önemlidir. Çocuğun günlük yaşam içinde anlattıklarını eleştirmemek, yaşadıklarını paylaşmasını kolaylaştıracaktır.
Özetle mahremiyet eğitimi dediğimiz şey çocuğun özeline saygı duymak, onu birey olarak kabul etmek ve onun da başkalarına karşı aynı hassasiyeti göstermesini sağlamak için çabalamak, örnek olmak demektir. Kendisinin ve başkalarının özel alanlarını bilen ve saygı duyan çocuğun kişilik gelişimi de şekillenecek ve kendini hangi durumlarda koruması gerektiğini ayırt etmesi kolaylaşacaktır.
Uzm. Psk. Kübra DAĞLAR ARSLAN
Mahremiyetin sözlük anlamına baktığımızda “gizlilik” anlamına geldiğini görürüz. Arapça “mahrem” kökünden gelir ve “saklanacak şey” olarak açıklanır. Genel itibari ile yeterli görünse de mahremiyet çok daha kapsamlı bir kelimedir ve “saklanacak şey” dediğimiz sadece cinsel organların görülmesi ile sınırlı değildir. İzgi’nin makalesinde Rachels’dan aktarılarak mahremiyet hakkında “sadece saklanacak şeyi ifade etmek için değil, yaşam niteliğini artırmak için bir gereksinim, kendini gerçekleştirme, özerkliğini koruma yollarından biri olarak ele alınmalıdır. Sonuç olarak mahremiyet, toplumdan soyutlanma değil, ben ile öteki sınırının belirlenmesi, kontrol edilmesi olarak özetlenebilir.” ifadelerine yer verilmektedir.
Buradan da anlaşılacağı üzere mahremiyet eğitimi sadece cinsel eğitimle sınırlı değildir. Kişinin kendinin ve başkalarının özel alanları olduğunun farkında olması, sosyal hayatın içinde bu alanları koruması, başkalarına saygılı olması ve kendisi ile diğer kişiler arasına sınır koyması gerektiğinin bilincinde olunmasını da içermektedir.
Medyadan özellikle çocuklar ile ilgili duyduğumuz artan istismar vakalarının günümüzde anne babaları oldukça kaygılandırdığını ve çocuklarını koruma içgüdüsü ile mahremiyet eğitimlerinin arttığını görmekteyiz. Ancak mahremiyet eğitiminin temelinde öncelikle duyguları tanıma ve ifade etme, kişilerin haklarına saygı yatmaktadır. Bu, mahremiyet eğitiminden önce çocuklarımıza öğretmemiz gereken arka plandaki en önemli bilgidir.
Kendi sınırlarına saygı duyulan çocuk başkalarının sınırlarına saygı duymayı öğrenecektir. Bebeklikten itibaren çocuğa saygı göstermemiz ebeveynlik görevimizdir.
Çocuğun konuşmak ve öpmek istemediği kişiler olduğunda isteği dışında karşısındakini öpmeye ve konuşmaya zorlamak çocuğa saygı duymamakla birlikte istismarın da yolunu açmaktadır. Yetişkinlerin onu isteği dışında öpmesinin ebeveynleri tarafından normal karşılandığını gören çocuk için karşı karşıya kaldığı istismar durumunu ayırt etmek oldukça güçtür.
Bir bebeğin altının başkalarının yanında değiştirilmemesinin bebeğe saygı duymak olduğunu düşünmüş müydünüz? Gittiğiniz bir hastane odasında kalabalık bir muayene odasında tamamen kıyafetlerinizin çıkarılmasının istendiğini düşünün. Mutlaka tepki verirdiniz değil mi? Peki aynı şeyi biz neden çocuklarımıza yapalım? Kendilerini ifade edemeyişleri biz yetişkinlere isteklerimizi dayatma hakkı vermemeli. Önceliğimiz onları korumak ve birey olarak haklarını savunmak olmalı.
Aynı şekilde toplumumuzda cinsel organlara isim takılması, özellikle erkek çocukların cinsel organlarının başkalarına gösterilmesinin istenmesi gibi durumlar maalesef karşılaştığımız şeylerdir. Çocuklarımızdan bu tarz isteklerde bulunup daha sonra da özel bölgelerini korumasını öğretmeye çalışmak onlar için büyük çelişkidir.
Tuvaletteki çocuklara kapılarını kapatmaları gerektiğini anlatmak, odalarının kapısı kapalıysa izin isteyerek girmek çocuğun özel alan algısını geliştirecektir.
Çocuklara karşı kendi davranış ve sözlerimizi gözden geçirdikten sonra özel bölgeleri çocuğa öğretebiliriz. Özel bölgelerine kimsenin dokunamayacağı ve kendisinin de başkalarının özel bölgesine dokunmaması gerektiği öğretilmelidir. Mümkünse çocuğun tuvalet sonrası temizliğini belli bir kişinin yapması, özel durumlarda ise çocuktan izin alınması önemlidir. 5 yaş ve sonrasında ise kendi temizliğini yapması için teşvik edilmelidir.
Bir diğer önemli nokta da sırlardır. Aile içerisinde çok fazla “Ailede olan ailede kalır. Kimseye söylememelisin.” uyarıları ile büyümüş çocuk, başkaları tarafından gelen bu tarz uyarıları da önemseyecektir. O nedenle çocuğa her şeyi annesi ile paylaşabileceği bilgisinin verilmesi oldukça önemlidir. Çocuğun günlük yaşam içinde anlattıklarını eleştirmemek, yaşadıklarını paylaşmasını kolaylaştıracaktır.
Özetle mahremiyet eğitimi dediğimiz şey çocuğun özeline saygı duymak, onu birey olarak kabul etmek ve onun da başkalarına karşı aynı hassasiyeti göstermesini sağlamak için çabalamak, örnek olmak demektir. Kendisinin ve başkalarının özel alanlarını bilen ve saygı duyan çocuğun kişilik gelişimi de şekillenecek ve kendini hangi durumlarda koruması gerektiğini ayırt etmesi kolaylaşacaktır.
Uzm. Psk. Kübra DAĞLAR ARSLAN
Gönderiliyor...